Onze taaladviezen
Tekstschrijven is een vak. En bij het schrijven van teksten komen veel taalvragen voorbij. Dit naslagwerk geeft erop antwoord. Het is bestemd voor iedereen die heldere en informatieve teksten wil schrijven en vloeit voort uit onze jarenlange praktijk.
Woordgroepen
De plaats van een woord in een zin kan soms rare misverstanden opleveren voor lezers of luisteraars die geen goede verstaander willen zijn.
1. Ook de vijf laatste exemplaren vlogen de deur uit.
2. Ik hoop niet dat je je baan verliest.
3. Volgende maand hoop ik te slagen voor mijn examen.
De bovenstaande zinnen bevatten elk een logische fout. Ten eerste kan er maar één laatste exemplaar zijn (moet dus zijn: laatste vijf). In de tweede zin lijkt het alsof er niet wordt gehoopt, terwijl er eigenlijk wél wordt gehoopt dat iets níet gebeurt. In de laatste zin hoopt de spreker natuurlijk op het moment van spreken al dat hij volgende maand voor zijn examen slaagt. Toch zijn ze voor iedereen meteen begrijpelijk. Woorden die belangrijk zijn, kunnen kennelijk zonder veel problemen naar voren worden gehaald. De coulance van Schrijfwijzer jegens deze zinnen is dan ook begrijpelijk. Een kritische houding jegens dit soort zinnen is evenwel geen overbodige luxe.
Een contaminatie is een verhaspeling van twee woorden of uitdrukkingen. Contaminaties kunnen ontstaan door verwantschap in klank of betekenis. In het laatste geval ligt er vaak een denkfout aan ten grondslag. Vooral voor deze laatste categorie dient de tekstschrijver te waken.
Voorbeelden
1. *Overnieuw > over, opnieuw
2. *Een van haar topprioriteiten... > haar topprioriteit is, een van haar prioriteiten
3. *Behoort tot een van de… > behoort tot, een van de
4. *Zoals bijvoorbeeld > zoals, bijvoorbeeld
5. *Naast… ook > naast, behalve… ook
6. *Deze brief dateert van… > dateert uit, is van
7. *Ter kennisneming aangenomen > voor kennisgeving aannemen, ter kennisneming verspreiden
8. *Op de hoogte met… > op de hoogte van, bekend met
9. *Navolgen van een advies > naleven van voorschriften, opvolgen van advies
10. *Concurrentiepositie verkleinen > verzwakken, kansen verkleinen
11. *Zich irriteren > zich ergeren, irriteren
12. *Zich beseffen > beseffen, zich realiseren
13. *De resultaten van de enquête wijzen uit… > De resultaten zijn, De enquête wijst uit
14. *Staat meest nabij > staat meest na, is het meest nabij
15. *Bedroevend gesteld > is bedroevend, droevig gesteld
In de ogen van Schrijfwijzer is een contaminatie pas een contaminatie als deze als zodanig wordt herkend door het merendeel van de taalgebruikers. Vele contaminaties zijn inmiddels dan ook ingeburgerd.